-
1 уафэ
небо/ ЩIым лъагэу къыщхьэщыту нэм илъагъу хьэуа щхъуантIагъэ.Уафэ щхъуантIа.* Уафэм пкIэлъей иумыдз, дзасэм тхъу пумыIу. (погов.)УафэкIэр пыхуакъым ничего страшного.Уафэм бдзэжьей щещэн затеять что-л. безнадежное, бесполезное.Уафэм бжьакъуэкIэ епыджын рвать и метать.* - Мы Дыгъуэтлыкъуэ уафэм бжьакъуэкIэ йопыдж, - жиIащ Шухьиб. КI. Т.Уафэм дэкIуейуэ къехыжын клясться, божиться в чём-л.Уафэм зилъэщIын (зызэлъыIуихын) очиститься - о небе.Уафэм зыкъызэщIиуфэн нахмуриться - о небе.* как с неба свалился.Уафэм пкIэлъей едзын скоротать время в пути.Уафэм сабэ дэпхъеин негодовать, возмущаться.Уафэм хъринэ щещIэн витать в облаках.Уафэр гъуэгъуэн греметь - о громе.Уафэр кIагъуэ щIын коптить небо.Уафэр къэгъуэгъуэн (къэчэн) = уафэр гъуэгъуэн.Уафэр и тепIэнщ гол как сокол.Уафэр хъуэпскIын сверкнуть - о молнии.уафэ джабэ небосклон/ ЩIым и къэухьым къытету нэм къыфIэщI уафэ лъащIэ.Уафэ джабэм лэгъупыкъу къыщищIащ.уафэ лъакIуэ пасмурное небо/ Уафэ кIэгъэпшагъэ.* Уэбэуфэщ, уафэ лъакIуэщ, зи унэ кIуэжынур щремыс. Къэб. фольк. -
2 джабэ
I 1. бок ( часть туловища)/ ЦIыхум, псэущхьэхэм я сэмэгурабгъу е ижьырабгъу лъэныкъуэ, блыгъум къыщыщIэдзауэ шхуэжьым нэс.* Я натIэхэр зэгъэкъуауэ, домбейхэр зэм я пIэм ижыхьырт, зэм я бжьакъуэхэр зэфIагъанэрти зым и щхьэр зым фIищIыкIыну хэтт, зэм зым и бжьакъуэ кIэщI шынагъуэмкIэ адрейм и джабэр къригъэуну хэту. КI. Т.2. бок ( сторона предмета)/ Зыгуэрым ибгъу.Пэгун джабэ. Унэ джабэ. Уафэ джабэр пшэплъ къэхъуащ.Джабэр щIэудын (хущIэудын) помять, наломать кому-л. бока.{И} джабэ иуэн (иуэжын) истощиться; дойти до истощения ( о животных). Жэмым и джабэ иуэжауэ уэдыкъуат.II склон горы; косогор/ Iуащхьэ, бгы хуэдэхэм я бгъущI; нэкIу.Iуащхьэ джабэмкIэ екIуэкIын.* Василь и лъэгум мывэхэр мычэму къыщIэлъеикIырт, джабэ лъагъуэхэм тету щекIуэкIкIэ Iэуэлъауэ ищIу ятIэр къригъэщэщэхырт. КI. Т. -
3 мазэкIэ
1. луна на ущербе/ Уафэ джабэ мазэм и кIуэдыжыгъуэ.2. конец месяца/ Мазэм щиух махуэ, махуэхэр. -
4 мазэкIэ-мазэпэ
период смены фаз луны/ Уафэ джабэ мазэ зэблэкIыгъуэ.* МазэкIэ-мазэпэм, лIыжьым и лъакъуэ узауэ щытар нэхъри къезауэрт. Къэб.МазэкIэ-мазэпэу зэкIуэкIын меняться (напр. о настроении).* И къуэм и хъыбар Iей зэхихамэ, лIыжьыр мазэкIэ-мазэпэу зэкIуэкIырт. Къэб.МазэкIэ-мазэпэу щытын = мазэкIэ-мазэпэу зэкIуэкIын.* Иныжьыр къыстекIуэфакъым сиукIыну, сытекIуэфакъым и псэр згъэныну, мазэкIэ-мазэпэу къэзэуатыщIэу щытщ. фольк. -
5 мазэщIэ
новолуние/ Къэунэхуа къудей уафэ джабэ мазэ.* Мо мазэщIэр къесхьэхынщи сэ пхуэсщIынщ гущэкъу. Н. З.МазэщIэ къалъхун народиться - о молодом месяце.МазэщIэ къэунэхун появиться - о молодом месяце. -
6 небосклон
м. II, мн. нет уафэбгъу, уафэ джабэ
Перевод: со всех языков на все языки
со всех языков на все языки- Со всех языков на:
- Все языки
- Со всех языков на:
- Все языки
- Адыгейский
- Русский